میبد شهری دارای پیشینهای چند هزار ساله است که دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب میشود و به واسطهٔ بافت تاریخی ارزشمند خود بسیاری از نقاط شهر در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیدهاست. میبد یکی از کانونهای اولیهٔ یکجانشینی در ایران است که در واحهٔ پهناور یزد واقع شدهاست. روزگاری در کنار دریای ساوه قرار داشتهاست که از ساوه تا حاجیآباد نمک کشیده شده بود و ساکنان آن از طریق این دریاچه رفتوآمد میکردند. (شهرهای ایران، پیکولوسکایا) دلایل متعددی را میتوان نام برد که میبد و به ویژه نارین قلعهٔ آن بیش از مناطق دیگر یزد، مسکون شده و نخستین نقطهٔ یکجانشینی در این ناحیه بودهاست. جعفری، نخستین تاریخنگار یزدی سدهٔ هشتم در مورد بنای نارین قلعه حکایت اسطورهای و افسانهای عنوان مینمایند که نشانگر آن است که حتی در آن زمان هم عامه و خاص از دیرینه بودن این مکان آگاه بودهاند. وی میگوید که سلیمان نبی نارین قلعه را برای اختفای دفینه و گنج خود ایجاد نمود. نقش نگارهای که اخیراً در همین مکان بر روی پارهسفال پیدا شدهاست، نشانگر واقعیتهای بسیاری است. نقش نیمه انسان–نیمه حیوان حک شده بر این سفال شبیه همان نقش نگارهای است که در تمدن هزارهٔ سوم پیش از میلاد عیلامیها است. قابل بیان است افراد این منطقه از دیرباز تاکنون یکتاپرست بودهاند. (تاریخ عیلام، شیرین بیانی) نارین قلعه میبد در سدههای اولیهٔ اسلامی هم از عظمت و اهمیت زیادی برخوردار بوده و از قلاع غیرقابل نفوذ برای دشمنان بودهاست که از داخل قلعه راههای زیر زمینی به کل شهر برای تأمین آب و غذا وجود دارد که از دلایل مهمی بودهاست که تاکنون توسط هیچکدام از دشمنان فتح نشدهاست. این شهرستان قدمتی ۷۰۰۰ ساله دارد. در زمان خاندان مظفرالدین میبدی این شهر به عنوان پایتخت سلسله مظفریان انتخاب شده و در مدت نزدیک به یک قرن گستره حکومتشان تا کاشان و ری و اراک و فارس و لرستان و یزد و کرمان کشید تا اینکه با حمله تیمور به ایران آخرین فرمانروای این سلسله که شاه شجاع نام داشت و شیراز به عنوان پایتختش بود قهرمانانه جنگید اما نتوانست تیمور را شکست دهد. در زمان قاجار به عنوان یکی از یکصد و ده ولایت ایران شناخته میشد و سپس با تقسیمات جدید بنام بلوک میبد مشهور بود.
درباره پیشینهنارین قلعه میبد ماجرا میباشد که سلیمان پیامبر (ع)، نارین قلعه را برای اختفای دفینه و ثروت خویش ساخت کرده است. یک نقش نگاره نصفه انسان_نیمه حیوان بر روی تکه سفال یافت گردیده در این جا، مشابه به عبارتی نقش نگارههایی میباشد که در فرهنگ و تمدن هزاره سوم قبل از تولد عیلامیها کشف شده است.
نارین قلعه میبد
نارین قلعه، قلعهای در میبد میباشد که در سال ۷۱۵ هـ.ش، «محمد بن مظفر از شاهان آل مظفر» با خریداری نمودن گنجی در یزد، به میبد آمد و قلعه دالان (نارین قلعه) را مرمت و به دور آن خندق ایجاد کرد. این قلعه در قرن ها نخستین اسلامی، عظمت و عنایت متعددی داشته و برای معاندان غیرقابل نفوذ بوده میباشد. همینطور نکته قابلاعتنا این میباشد که از بالای آن میقدرت بهنیکی تمام بافت شهر میبد را ازنظر سپری کرد.
نارین قلعه میبد در سال ۱۳۵۴ هـ.ش با شماره ۱۰۸۶ در فهرست اثرها ملی کشور ایران به تصویب رسیده میباشد.
کبوترخانه میبد
ساختمان بلند کبوترخانه میبد از زیباترین کبوترخانه های شهر تاریخی میبد میباشد که عمر آن به عصر قاجار می رسد. این ساختمان بلند سابق با ۸ متر طول و مدل معماری اصیل استوانهای خویش، دارنده چهار هزار آشیانه کبوتر هست که به آن «کفترخانه یا این که کبوترخان» نیز گفته می شود.
کاربرد و انگیزه ایجاد کرد کبوترخانهها، عده کود کبوترها و دیگر پرنده ها برای مصارف کشاورزی بوده؛ همینطور در قبلی، استعمالهای صنعتی متعددی ازجمله صنعت دباغی در چرمسازی و تشکیل داد باروت نیز داشته میباشد. این کبوت رخانهها، با پیاده سازی بهتر خویش در جذب کبوتران و کردار زیستگاهی امن برای آنها حیرتبرانگیز بوده است
ساختمان بلند کبوترخانه میبد از زیباترین کبوترخانه های شهر تاریخی میبد میباشد که عمر آن به عصر قاجار می رسد. این ساختمان بلند سابق با ۸ متر طول و مدل معماری اصیل استوانهای خویش، دارنده چهار هزار آشیانه کبوتر هست که به آن «کفترخانه یا این که کبوترخان» نیز گفته می شود.
کاربرد و انگیزه ایجاد کرد کبوترخانهها، عده کود کبوترها و دیگر پرنده ها برای مصارف کشاورزی بوده؛ همینطور در قبلی، استعمالهای صنعتی متعددی ازجمله صنعت دباغی در چرمسازی و تشکیل داد باروت نیز داشته میباشد. این کبوت رخانهها، با پیاده سازی بهتر خویش در جذب کبوتران و کردار زیستگاهی امن برای آنها حیرتبرانگیز بوده است
کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای شاه عباسی میبد یکی ۱۰۰۰ کاروانسرایی میباشد که فرمان رواعباس اولیه صفوی بهدنبال سیاست پیشرفت شیوهها و امنیت بیزنس، مبادرت به ایجاد کرد آن در کنار جاده کرده است. رباط میبد، یکی بدون نقصترین کاروانسراهای آجری و به طرز پر اسم و رسم ۴ ایوانی است که نقش یک پایانه دربینراهی اساسی را در مسیر شرقی_غربی کشورایران اجرا میکرده میباشد.
این کاروانسرا دربرگیرنده تراسهای بیرونی، ساباط (با پوشش یزدیبندی)، هشتی ورودی، آبگینهمنزل، مهتابی، چهار هشتی خوشگل، ایوان مرکزی، فضاهای سرپوشیده (سول) شرقی و غربی و بهطورکلی صد تراس و اتاق و اجاق گاز جهت استعمال کاروانهای تجاری و زیارتی بوده میباشد.
چاپارخانه میبد
چاپارخانه میبد که قدمت آن به دوره قاجاریه می رسد، در کنار کاروانسرای رباط شاه عباسی میبد قرار دارد و یکی از مهم ترین مراکز پستی و پستی دوران باستان به شمار می رود.
چاپرکان به عنوان یک قلعه و قلعه ساخته می شود زیرا وظیفه اداره و درمان اسب ها را بر عهده دارد و پناهگاهی برای پیک ها است تا نامه ها و اوادیه های مهم به سرعت ارسال و مبادله شود. این اثر در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۷۹ با نام ۲۷۶۷ به عنوان اثر در ایران به ثبت رسیده است.
صنایع دستی میبد
حلقه اصلی تجارت شهر میبد صنایع دستی است که مهمترین آنها زیلو، کرباس، مطبی، سرامیک، کاشی، سفال، فرش و ریخته گری فلز است. علاوه بر این، بسیاری از کارخانه های کاشی و سرامیک، میبد را به قطب صنعت کاشی و سرامیک ایران تبدیل کرده اند.
زیلوبافی
خاستگاه هنر زیلوبافی در استان یزد در محلی به نام «بشنغان در میبد» بوده و به تدریج به سایر نقاط گسترش یافته است. زیلو یکی از قدیمی ترین و ارزان ترین محصولات صنایع دستی پنبه ای است و بسیار خوب است. پنبه را فرش سالم می نامند زیرا پرز نمی کند و هیچ خطری برای سیستم تنفسی استفاده کنندگان و مصرف کنندگان فرش ندارد. زیلو میگوید تاروپودهای پنبهای آنها را نسبت به فرشها بادوامتر و کمتر محو میکنند. البته زیلوهای خانه در رنگ های گیاهان صحرایی آبی (نیلی)، سبز، قهوه ای (پوسته گردو)، سفید، نارنجی و قرمز (گیاه لوناس) بافته می شوند.
نقوش و نقش اصلی مورد استفاده در زیلو بافی «زلفک» با رنگها و نقشهایی است که از قدیم الایام در مساجد و اماکن مذهبی ایران و خارج از آن استفاده میشده است. اخیراً زیلوباف اهدایی هنرمندان زیلوباف یزدی نیز در مسجد «نهاد ریاست جمهوری» نصب شد.
شهرستان میبد علاوه بر اماکن تاریخی و زیبای ذکر شده; همچنین دارای جاذبه های دیگری از جمله روستای مزرعه شریف، امامزاده بی بی خدیجه خاتون (س)، یخچال خشت میبد، مسجد جامع میبد، خانه برونی، خانه سالار میبد، خانه وکیل، خانه حاج ملک، خانه گلشن، قلعه بارجین، قلعه رکن آباد، قلعه مهرجرد، برج محمودآباد، موزه زیلو و پلاس میبد، موزه مردم شناسی میبد، آب انبار کلار، دهکده و آسیاب بیده، کاروانسرای و آسیاب کچلک، آسیاب دوسنگی میبد، فرودگاه بریتانیا، راسته بازار و...
میبد
میبد